‏ وال پست چیست؟

دیوارهای پیرامونی و داخلی موجود در هر سازه‌ایی، مانند دیگر عناصر سازه، باید در برابر هرگونه نیروی جانبی، مهار شوند. ‏دیوار پیرامونی یا داخلی، علاوه بر ارضا ضابطه مهاری، نباید سختی به تیر و ستون‌های اطراف اعمال کند. بدین منظور، ‏مباحث نوین مقررات ملی ساختمان همچون دیگر استانداردهای به روز موجود در جهان، راهکارهایی جهت جداسازی دیوار ‏از المان‌های سازه‌ایی چون تیر و ستون را ارائه می‌دهند. این ضوابط، بر مبنای فراهم نمودن شکل پذیری دیوار در حین ‏اعمال نیرو جانبی و در مقابل عدم اعمال سختی به تیر و ستون، ارائه شده‌اند. با رعایت ضوابط و اجرای درست وال پست، ‏می‌توان از انتقال نیروی‌های جانبی از جمله نیروی زلزله یا باد از طریق دیوار به تیر و ستون اطراف آن، اطمینان حاصل ‏نمود. در چنین حالتی، می‌توان از تخریب دیوارهای پیرامونی ناشی از قرار گیری در معرض نیروهای جانبی، جلوگیری نمود. ‏وال پست‌ها در انواع مختلفی اجرا می‌شوند. این مقاله، در راستای شناخت انواع وال پست و روش‌های اجرای آن تنظیم ‏گردیده است.‏

وال پست ‏wall post)‎‏)چیست ؟‏

وال پست یا ‏wall post، سیستمی متشکل از انواع پروفیل، نبشی، پلی استایرن یا یونولیت، الیاف FRP و… بوده که به منظور مهار ‏نمودن دیوارهای غیرسازه‌ایی، مورد استفاده قرار می‌گیرند. وال پست‌ها علاوه بر مهار نمودن دیوارهای غیرسازه‌ایی، آن‌ها را ‏از تیر و ستون یا دیگر المان‌های سازه‌ایی جدا نموده تا سختی ناشی از وزن دیوار به این المان‌ها وارد نشود. وال پست با ‏تامین مهاری و شکل پذیری دیوار، از تخریب، واژگونی یا ترک خوردگی ناشی از نیروهای جانبی، جلوگیری می‌نماید. وال ‏پست‌ها هم در سازه‌های بتنی و هم در سازه‌های فولادی، قابل اجرا هستند.‏

تفاوت وال پست در سازه بتنی و فولادی

عمده تفاوت وال پست (‏wall post‏) در سازه‌ی بتنی و فولادی، نوع اتصالات آن‌ها است. وال پست در سازه بتنی، با استفاده ‏از بولت و یا پیچ و پرچ اجرا می‌شود، اما در سازه‌های فولادی، با استفاده از اتصالات جوشی، اجرا می‌گردد.‏

اجزای تشکیل دهنده وال پست‌ها ‏‎(wall post)‎

وال پست‌ها از اجزایی چون عضوهای قائم یا وادارها، میلگردهای بستر، صفحه فلز جهت برقراری اتصالات، بست‌های فلزی، ‏قلاب فلزی، یونولیت یا پشم سنگ، مش فایبرگلاس، اتصالات پیچ و پرچی یا اتصالات جوشی، تیرک و… ساخته می‌شود.‏

انواع وال پست ‏‎(wall post)‎

به طور کلی، وال پست‌ها بر اساس قطعات مورد استفاده و نوع اتصالات، به چند دسته طبقه بندی می‌شوند. انواع وال پست ‏از نظر قطعات مورد استفاده در ساخت، عبارت است از :‏

• وال پست ساخته شده از نبشی : از این نوع وال پوست، معمولا در مواقع اتصال کشویی اجزای دیوار با اجزای قائم و افقی موجود در سازه، مثل تیر، ستون و سقف، استفاده می‌شود.
• وال پست ساخته شده از IPE : این نوع از وال پست‌ها به عنوان یک وال پست میانی یا وادار، کاربرد دارند.
• وال پست ساخته شده از قوطی : این دسته از وال پست نیز، کاربردی مشابه به وال پست‌های IPE دارد.
• وال پست FRP: وال پست FRP نوعی دیگر از انواع وال پست بوده بوده که با استفاده از الیاف کربن و یا الیاف شیشه و چسب و رزین اپوکسی اجرا می‌شود.
• وال پست با مش الیاف کربن: سهولت در نصب وال پست با مش الیاف کربن، مزیتی منحصر به فرد برای کارفرمایان، پیمانکاران و مجریان به حساب می‌آید
• وال پست با مش فایبر گلاس: وال پست‌های مش فایبرگلاس به سادگی قابل اجرا بوده و تنها کافیست توری فایبرگلاس طبق نقشه طرح، در جای خود قرار گیرد.

انواع وال پست از نظر اتصالات، عبارت است از :

• وال پست با اتصالات کشویی : این دسته از اتصالات با استفاده از نبشی یا ناودانی اجرا می‌شود. اتصالات کشویی به منظور کنترل حرکت خارج صفحه دیوار، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

• وال پست با اتصالات ارتجاعی : این دسته از اتصالات وال پست‌ها، با استفاده از بست‌های فلزی منعطف، قابل اجرا است. با استفاده از بست‌های ارتجاعی، هزینه اجرا کاهش می‌یابد. زیرا این دسته از اتصالات وال پست‌ها، بدون نیاز به جوش و با استفاده از پیچ و رول پلاک ساده، اجرا می‌شود. بست‌های ارتجایی، عمدتا در وال پست‌های دیوار بلوک AAC، کاربرد دارد.

توجه : نوع مصالح دیوارچینی، یکی از عوامل موثر در انتخاب نوع وال پست می‌باشد. بنابراین، نوع وال پست باید با سنجش ‏شرایط پروژه، انتخاب و اجرا شود. این مقاله، در ادامه وال پست‌ها را در دیوارهایی با بلوک‌های AAC، بلوک های سیمانی، ‏بلوک‌های سفالی و آجر، بررسی و ارائه می‌دهد.‏

وال پست در دیوارهای ساخته شده با بلوک AAC

در صورت استفاده از بلوک‌های ‏AAC در دیوار چینی پیرامونی یا داخلی غیر سازه‌ایی، می‌توان از اتصالات کشویی و ‏اتصالات ارتجائی، به منظور اتصال دیوار با اجزای قائم یا وادارها، استفاده نمود. در دیوارهای بلوک ‏AAC، جهت برقراری ‏اتصالات خوب بین بلوک‌ها، از بست‌های فلزی در فواصل از پیش تعیین شده، استفاده می‌شود. وادارها می‌توانند با استفاده ‏از از قوطی و ‏IPE‏ تعبیه و استفاده شوند. توجه کنید که تمامی قطعات مورد استفاده در اجرای وال پست دیوارهای بلوکی ‏AAC، می‌بایست ابعاد و دیگر ضوابط مندرج در جداول موجود در پیوست ششم استاندارد 2800 و نشریه 819 را ارضا ‏نمایند. ‏

وال پست در دیوارهای ساخته شده با بلوک سیمانی ، بلوک سفالی و آجر

در اجرای وال پست ‏‎(wall post)‎‏ دیوارهای بلوک سیمانی، بلوک سفالی و آجری عمدتا از اتصالات کشویی، جهت برقراری ‏اتصالی خوب بین دیوار و اجزای قائم یا وال پست میانی، استفاده می‌شود. با استفاده از این نوع اتصال، حرکات خارج ‏صفحه دیوار، کنترل می‌شود. علاوه بر این، از میلگردهای بستر خرپایی و یا نردبانی سرتاسری مدفون در ملات چسباننده ‏بلوک‌ها که در ادامه ، به منظور فراهم نمودن اتصالاتی مناسب بین بلوک‌ها استفاده می‌شود. در صورتی که ارتفاع دیوارهای ‏بلوک سیمانی از حد مجاز مندرج در آیین نامه یعنی 3.5 متر، بیشتر شود، اجرای وال پست افقی، الزامی است. در ‏دیوارهای بلوکی، می‌توان الیاف کربن یا شیشه را به جای وادارها یا وال پست‌های میانی استفاده نمود. در چنین حالتی، ‏هزینه اجرای وال پست، به طور قابل توجهی، کاهش می‌یابد. تمامی قطعات و المان‌های مصرفی در وال پست دیوارهای ‏بلوک سیمانی، می‌بایست ابعائ، فواصل و دیبگر ضوابط موجود در در پیوست ششم استاندارد 2800 و نشریه 819 را ‏برآورد نمایند. ‏

مروری بر ضوابط کلی وال پست‌‌ها

وادار یا وال پست‌های میانی : در صورتی که طول دیوار از حداکثر مجاز آیین نامه یعنی 4 متر بیشتر باشد، به منظور تامین ‏مهاری دیوار، از وادار یا وال پست میانی، استفاده می‌شود. وادارها باید به کف اتصالی مفصلی و به سقف اتصالی کشویی برای ‏ایجاد حرکت درون صفحه، داشته باشند. وادارها، به هیچ عنوان نباید به نبشی‌هایی که جهت کنترل خارج از صفحه تعبیه ‏شده‌اند، جوش شوند. اگر وادارها، به عنوان یک وال پست میانی اجرا شوند، به دلیل برآورد اتصالات کشویی توسط وادار ‏تعبیه شده، دیگر نیازی به جداسازی دیوار از وادار نیست. اما اگر دیوار مورد نظر، خارج از قاب سازه باشد، اتصال دیوار به ‏وادارهای دو انتها این دیوار، باید جداسازی وادار از دیوار با فاصله 1% ارتفاع دیوار، رعایت شود.‏

تیرک‌ها : در دیوارهایی با ارتفاع بیش از 3.5 متر، باید با استفاه از تیرک، ارتفاع آزاد دیوار را کاهش داد. در چنین دیواری، ‏تعبیه وادارهایی با فاصله حداقل 1 متری از بر ستون‌ها به منظور نگه‌داشتن تیرک، الزامی است. توجه کنید، بار ثقلی دیوار ‏فوقانی، نباید به تیرک اعمال شود. علاوه بر این، اتصال انتهایی تیرک به ستون باید به صورت نشیمن و از قابلیت جابه ‏جایی، بهره‌مند باشد. در واقع نبشی نگه‌دارنده تیرک نباید به آن جوش شود.‏علاوه بر اینظ، هر دو انتهای تیرک باید به فاصله 1% ارتفاع دیوار، از اعضای قائم جدا باشد.

میلگرد بستر : میلگردهای بستر، عمدتا در دیوارهای بلوک سیمانی، بلوک سفالی و آجری، کاربرد دارند. میلگردهای بستر ‏می‌توانند خرپایی و یا نرده‌ایی باشند. از این نوع میلگردها، به منظور اتصال بلوک‌ها، پیوستگی و کنترل ترک خوردگی ‏دیوار، استفاده می‌شود. حداکثر فاصله قائم مجاز میلگردهای بستر از هم، 1متر می‌باشد. این میلگردها به وسیله قلاب به ‏صفحه فلزی یا گیره‌های از قبل آماده شده در وجه ستون، با استفاده از جوش یا وصله‌های مکانیکی، نصب می‌شوند. سطح ‏مقطع، 0.0003 سطح مقطع موثر در برش خارج از صفحه، در نظر گرفته می‌شود. در ادامه با استفاده از تصاویر، ‏مشخصات میلگرد بستر، ارائه شده است :‏

بست‌های فلزی : بست‌های فلزی، به منظور ایجاد اتصالاتی ارتجایی، کاربردی هستند. این بست‌ها می‌توانند به صورت ‏U ‎‏ ‏شکل و یا به صورت خطی، به کار گرفته شوند. از بست‌های ‏U‏ شکل، در اتصالات دیوار به ستون یا دیوار به دیوار استفاده ‏می‌شود. بست‌های فلزی خطی نیز به عنوان یک عامل اتصال دهنده مناسب بلوک‌ها به هم، کاربردی هستند. این دسته از ‏مصالح مسلح کننده بتن، نباید با فاصله قائم بیشتر از حداکثر 1 متر، به کار گرفته شوند. سطح مقطع این بست‌های فلزی، ‏‏0.0003 سطح مقطع موثر در برش خارج از صفحه، در نظر گرفته می‌شود. این بست‌ها باید به صورت یک در میان در ‏صفحه قائم نصب شوند. فاصله افقی آن‌ها نباید از 900 میلی متر تجاوز نماید. اما این فاصله در اطراف بازشوها، باید کمتر از ‏‏900 میلی متر و حداکثر تا 300 میلی‌متر هم، از لبه بازشو دور باشد. طول بست‌ها، باید به گونه‌ایی باشد که دو بند از هر ‏جدار را در بگیرید. بست‌های فلزی با استفاده از میخ و رول پلاک، نصب می‌شوند.‏

نعل درگاه : از این نوع المان در مواقعی که بازشو یا پنجره‌ایی روی یک دیوار مد نظر است، استفاده می‌شود. در دیوارهایی با ‏بازشویی بزرگتر از 2.5 متر، نیاز به اجرای وادار و نعل درگاه در کنار بازشو است. در دیوارهایی با بازشوهای کوچکتر از 2.5 ‏متر، در صورتی که چهارچوب فلزی از ظرفیت باربری مورد نیاز برخوردار باشد، می‌تواند بدون وادارها به کار برده شود. در ‏چنین شرایطی، فریم فلزی پنجره یا بازشو رامی‌توان با استفاده از اتصال جوشی به بست‌های فلزی از قبل نصب شده به ‏دیوار، نصب نمود. ‏

الیاف : یکی از روش‌های نوین موجود جهت مسلح سازی دیوارهای غیر سازه‌ایی، استفاده از الیاف کربن و الیاف شیشه ‏می‌باشد. این الیاف در راستای قائم با فاصله‌های از پیش تعین شده نصب می‌شود. در این روش دیگر نیازی به اجرای ‏وادارها نبوده و چنین امری، تاثیر به سزایی بر کاهش هزینه‌های اجرای وال پست، دارد. برای نصب نوارهای الیاف کربن یا ‏شیشه، از نبشی مهار خارج از صفحه در بالا و پایین دیوار استفاده می‌شود. در صورتی که 50 میلی‌متر کف سازی مدنظر ‏باشد، نیازی به نبشی گذاری در پایین دیوار نیست. توجه کنید که اگر از الیاف به صورت سرتاسری در مسلح سازی دیوار ‏استفاده می‌شود، از الیاف کربن یا شیشه ‏gr/m²‎‏50 و اگر الیاف به صورت نواری استفاده می‌شود، از الیاف کربن و یا شیشه ‏حداقل ‏gr/m²‏100استفاده شود.‏