وال پست، به منظور یکپارچه سازی دیوار و مهار نمودن حرکات خارج از صفحه دیوار، ناشی از نیرهای جانبی مثل نیرو باد و یا زلزله با شدتی بیش از حد مجاز ، به کار برده می‌شود. وال پست‌ها، با انتقال نیروی جانبی به المان‌های سازه‌ای مثل تیرها و یا ستون‌های موجود در قاب و ایجاد قابلیت شکل‌پذیری مناسب در دیوار، از تخریب و یا واژگونی دیوارهای غیرسازه‌ای، جلوگیری می‌کنند. وال پست، از مجموعه پروفیل‌ها، نبشی‌ها، میلگردها ، بست‌های فلزی و… ساخته می‌شوند. وال پست‌ها بسته به نوع اعضا و نحوه اتصالاتشان، در انواع مختلفی رایج هستند. وال‌پست‌ها از منظر اتصالات ، می‌تواند به دو نوع کشویی و ارتجائی طبقه بندی شوند. نوع وال پست، به نسبت به ارتفاع، طول، ضخامت و اجزای تشکیل دهنده دیوار انتخاب می‌شود. در ادامه این مقاله، به بررسی تاریخچه وال پست‌ها در ایران و همچنین نوع وال پست مصرفی در دیوارهای ساخته شده از بلوک‌های ACC، پرداخته شده است .
تاریخچه وال پست‌ها در ایران
شروع کاربرد رایج وال پست یا همان نگه‌دارنده دیوارهای غیر سازه‌ایی در ایران، از زلزله‌ی 21 آبان سال 1396 کرمانشاه، شروع شد. با این حال، وال پست، سیستمی ناشناخته برای ایرانیان نبود. ایرانیان از سیستمی مشابه به وال پست‌ها، به منظور مسلح‌سازی ساختمان‌های مصالح بنایی که در آن نقش باربری سازه به عهده دیوارها بود، استفاده می‌کردند. اما با پیشرفت فناوری و افزایش دانش فعالان این حوزه، امروزه، سیستم وال پست‌ها با شکلی نوین و مهندسی شده، مورد استفاده قرار می‌گیرند. در واقع، شکل گیری نوین وال پست‌ها از جایی در ایران رشد داشت که مهندسین فعال در حوزه عمران و ساختمان، با بررسی شرایط ساختمان‌های موجود کرمانشاه در قبل و بعد زلزله، برآورد نمودند که در این زلزله، دیوارهای پیرامونی و همچنین دیوارهای داخلی، به دلیل اتصال با قاب ساختمانی، در زلزله بخشی از نیروی زلزله را جذب نموده و به دلیل منتقل ندادن آن به قاب، توانش را از دست داده و دچار ترک خوردگی ، شکست و در نهایت واژگونی شده است. بدین منظور، بعد از این پدیده، اجرای وال پست به منظور تامین مهاری و شکل پذیری دیوار و جداسازی آن از قاب سازه‌ایی، الزامی گردید. به طوری که، ضوابطی مختص طراحی و اجرای وال پست در انواع دیوارهای بلوک ACC، بلوک سفالی، بلوک سیمانی و دیوارهای آجری تنظیم و ارائه گردید. تمامی ظوابط مربوط به وال پست‌ها، با مراجعه به نشریه 819 و پیوست ششم آیین نامه 2800، قابل دسترسی است.
وال پست دیوارهای بلوک AAC
همانطور که قبلا اشاره شد، یکی از عوامل موثر در انتخاب وال پست، نوع اجزای تشکیل دهنده دیوار است. درواقع نوع بلوک های مصرفی در دیوار، می‌تواند اجزای تشکیل دهنده وال پست را، تحت تاثیر قرار دهد. در وال پست دیوارهای بلوک AAC، به دلیل ابعاد بزرگ این نوع از بلوک‌های اتوکلاو شده نسبت به دیگر بلوک‌ها، جهت مهار نمودن و اتصال خوب بلوک ها به هم در طول دیوار، از بست‌های فلزی گالوانیزه شده که تقریبا دو جدار از این نوع بلوک را به هم متصل می‌کنند، استفاده می‌شود. وال پست دیوارهای بلوک AAC، می‌تواند با استفاده از اتصالات کشویی، تلسکوپی و ارتجاعی اجرا شود. در این نوع وال پست، از نبشی و یا بست رادیکالی ارتجاعی، به منظور کنترل حرکت خارج از صفحه دیوار و همچنین جداسازی دیوار از قاب سازه استفاده می‌شود. در ادامه به ضوابط و نحوه اجرای وال پست دیوار بلوک AAC، پرداخته شده است.
اجزای تشکیل دهنده وال پست دیوار بلوک AAC
این دسته از وال پست‌ها از اجزایی چون نبشی یا بست رادیکالی ارتجاعی، قوطی یا IPE، بست فلزی مهارکننده ، یونولیت یا پشم سنگ، صفحه یا پلیت فلزی و پیچ و پرچ یا جوش تشکیل می‌شود. ابعاد و مشخصات این اجزا، باید مبحث 8، پیوست ششم استاندارد 2800 و نشریه 819، را ارضا نماید.
نحوه اجرای وال پست دیوار بلوک AAC
برای اجرای وال پست در دیوارهای بلوک AAC، ابتدا پیرامون دیوار یعنی روی تیر و ستون قابی که دیوار در آن قرار میگیرد، نبشی منقطع یا پیوسته و یا بست‌های رادیکالی به منظور کنترل حرکت خارج از صفحه، در فاصله‌های از قبل تعیین شده، نصب می‌شود. سپس در داخل نبشی قرار داده شده روی تیر و ستون، به منظور جداسازی المان‌های سازه‌ایی از دیوار، از یونولیت یا پشم سنگ با ضخامتی برابر 1% ارتفاع دیوار، استفاده می‌شود. در ادامه، اگر طول دیوار از حد مجاز آیین نامه عبور کند، طبق ضوابط مندرج در نشریه 819 و پیوست ششم استاندارد 2800، وادارهایی از جنس قوطی یا IPE، در فواصل از پیش تعیین شده نصب می‌شود. همچنین، در صورتی که ارتفاع دیوار از حد مجاز یعنی 3.5 متر، عبور کند، از وادار یا تیرک‌های افقی، به منظور تامین مهاری دیوار استفاده می‌شود. در نهایت، بلوک‌های AAC، در جای مشخص چیده شده و در فواصل مشخص با بست های فلزی، مهار می‌شوند. باید توجه نمود که رج آخر بلوک چینی باید با بست‌های فلزی مهار و همچنین با استفاده از یونولیت یا پشم سنگ به اندازه 25 میلی‌متر از سقف جدا سازی شود.
ضوابط اجرای وال پست دیوارهای بلوک AAC
طبق مطالب ذکر شده از قبل، در دیوارهای ساخته شده از بلوک AAC، اتصالات وال پست‌ها به قاب سازه، می‌تواند به صورت کشویی یا ارتجاعی باشد. در اتصالات کشویی، از نبش یا ناودانی و در اتصالات ارتجاعی، از بست‌های فلزی ارتجاعی، استفاده می‌شود. در ادامه اتصالات کشویی و اتصالات ارتجاعی وال پست دیوار بلوک AAC را به صورت جداگانه، مورد بررسی قرار می‌دهیم.
اتصالات کشویی وال پست دیوارهای ساخته شده از بلوک‌های AAC به قاب سازه :
اتصالات کشویی، با استفاده از نبشی یا ناودانی تعبیه می‌شود. به طوری که نبشی یا ناودانی به صورت منقطع یا ممتد، روی المان‌های قاب سازه‌ایی که قرار است در آن دیوار قرار بگیرد، نصب می‌شود. فواصل و ابعاد نبشی یا ناودانی، باید با استفاده از جداول مندرج در نشریه 819 و با در نظر گرفتن ضریب اهمیت سازه، شتاب مبنای طرح و… محاسبه و مورد استفاده قرار میگیرد. نبشی یا ناودانی را می‌توان با استفاده از پیچ و رول پلاک و یا با استفاده از اتصالات جوشی، نصب نمود. فاصله قائم نبش‌های منقطع از هم، نباید از 1 متر تجاوز کند.
اتصالات ارتجاعی وال پست دیوارهای ساخته شده از بلوک‌های AAC به قاب سازه :
در دیوارهای بلوک AAC، اتصالات ارتجاعی، با استفاده از بست‌های گالوانیزه رادیکالی، تعبیه می‌شود. فاصله قائم بست‌های رادیکالی ارتجائی، نباید از 1 متر عبور کند. این نوع از بست‌ها باید به صورت یکی در میان، مورد استفاده قرار بگیرند. بست‌های فلزی ارتجاعی، در بلوک‌های AAC، می‌توانند با استفاده از میخ، پیچ و رول پلاک، نصب شوند.
بست‌های فلزی :
در دیوارهای بلوک AAC، بست‌های فلزی، مشابه به میلگرد بستر عمل می‌کند. در واقع این بست‌ها، بلوک‌ها را به یکدیگر متصل می‌کند. در نتیجه دیوار رفتاری یکپارچه را از خود ارائه می‌دهد. فاصله افقی بست‌های طولی مهار کننده بلوک نیز نباید از 90 سانتی متر عبور نماید. در صورت وجود بازشو یا پنجره در دیوار، بست‌های فلزی طولی، باید حداکثر تا 30 میلی‌متر از بازشوهای موجود در دیوار فاصله داشته باشند. بست‌های فلزی، با استفاده از میخ، به بلوک‌های AAC متصل می‌شوند. طول بست‌های فلزی، طوری تعبیه می‌شود که حداقل دو جدار از بلوک را در بر گیرد و به هم متصل نماید.
وادارها :
طبق ضوابط پیوست ششم استاندارد 2800 و نشریه 819، در صورتی که طول دیوار از 4 متر عبور کند، باید با استفاده از وادار یا وال پست میانی، تامین مهاری دیوار تضمین گردد. دیوارهای بلوک AAC، از این ضابطه، مستثنا نبوده و در صورتی که طول این نوع از دیوار نیز از 4 متر گذر کند، تعبیه وال پست میانی یا وادار الزامی است. وادار یا وال پست میانی از قوطی، IPE و یا چهار نبشی جوش شده به هم، ساخته می‌شوند. اتصالات وادار یا وال پست میانی، به کف سازه باید از نوع مفصلی و به تیر فوقانی باید به صورت کشویی یا اتصال تلسکوپی، در نظر گرفته شود. جهت تعبیه اتصال مفصلی وادار به کف سازه، از اتصال جوشی وادار به صفحه یا پلیت فلزی تعبیه شده روی کف، استفاده می‌شود. اتصال تلسکوپی یا کشویی وادار نیز، با استفاده از صفحه یا پلیت فلزی تصب شده با اتصالات پیچی روی وجه زیرین تیر فوقانی و اتصال نبشی از طریق اتصالات جوشی به آن صفحه، تعبیه می‌شود. توجه کنید که وادار به هیچ عنوان نباید به نبشی‌های تعبیه شده جهت کنترل خارج از صفحه وادار، جوش داده شود. زیرا این نوع اتصال باید از قابلیت جابه جایی بهره‌مند باشد.
تیرک یا وادار افقی :
طبق ضوابط مندرج در نشریه 819 و استاندارد 2800، در صورتی که ارتفاع دیوار غیر سازه‌ایی مورد نظر، از 3.5 متر تجاوز نماید، جهت کاهش ارتفاع آزاد دیوار، باید از تیرک یا وادارهای افقی استفاده نمود. تیرک یا وادار افقی در دیوارهای بلوک AAC، بین دو ستون ویا بین دو وادار جانبی قرار میگیرد. در صورتی که وادار افقی، بین دو ستون قرار گیرد، باید تیرک را روی یک نشیمن از قبل تعبیه شده روی ستون قرار داد. توجه نمایید که در چنین حالتی تیرک افقی یا همان وادار افقی باید از ستون به اندازه 1% ارتفاع جدا باشد. نشیمن تیرک افقی از یک ناودانی یا دو نبشی جوش شده به پلیت قرار داده شده بر روی وجه ستون، ساخته می‌شود. تیرک افقی به هیچ عنوان نباید به نبشی یا ناودانی تعبیه شده به عنوان نشیمن، جوش یا متصل شود. اما اگر تیرک بین دو وادار جانبی قرار گیرد، می‌توان تیرک افقی را با اتصالات جوشی به وادار جانبی نصب نمود. توجه شود که به هیچ عنوان بار دیوار فوقانی نباید به تیرک افقی اعمال شود. بدین منظور، از نبشی یا ناودانی‌های منقطع جوش شده بر وجه فوقانی و تحتانی تیرک، به منظور جداسازی دیوار فوقانی از روی تیرک افقی، استفاده می‌شود.
اتصال دیوار به دیوار :
در اتصال دیوا به دیوار، از بست‌های فلزی تخت و وادارها استفاده می‌شود. تمامی ضوابط و راهکارهای ذکر شده در این مقاله، در این قسمت نیز صدق می‌کند.
اتصال دیوار بلوک AAC به زیر سقف :
در اتصال دیوار بلوک AAC به زیر سقف، باید حداقل 25 میلی متر یا به اندازه مقدار خیز تیر محاسبه شده، فاصله بین دیوار و سقف رعایت شود. برای جدا سازی دیوار بلوک AAC، می‌توانید از یونلیت یا پشم سنگ استفاده نمایید. علاوه بر این، بلوک‌های AAC نیز باید در رج آخر دیوار با استفاده از بست‌های فلزی تخت به طور کامل مهار شود.
