براساس نظام فنی اجرایی کشور به کارگیری معیارها، استانداردها و ضوابط فنی در تمامی مراحل پروژه های سرمایه گذاری و عمرانی کشور مورد تاکید جدی قرار گرفته است .یکی از مهم ترین جنبه های مدیریت طرح های مطالعه و اجرای مقاوم سازی ساختمان های عمومی و دولتی مهم، تاسیسات زیربنایی و شریان های حیاتی کشور که از سال ۱۳۸۱ در دستور کار دولت قرار گرفت و راهبری و مدیریت آن بر عهده معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور بوده است، تهیه و انتشار دستورالعمل های فنی، حقوقی و مدیریتی است.
پس از بازنگری دستورالعملی که ( دستورالعمل بهسازی لرزه ای ساختمان های موجود ) از این رو نشریه ۳۶۰ با عنوان به صورت اولیه به همین نام با همکاری پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله تهیه شده بود، از سال ۱۳۸۵ به صورت دستورالعمل لازم الاجرا ابلاغ شده و مورد استفاده دست اندرکاران شاغل در طرح های مقاوم سازی قرار گرفت که علاوه بر پرمخاطب بودن، به دلیل نو بودن، دارای پیچیدگی های خاص در مراحل ارزیابی می باشد . از این رو تهیه و بروزرسانی تفسیر نشریه شماره ۳۶۰ در قالب همکاری با مشاور شالوده سازان شبکه در دستور کار قرار گرفت که پس از تهیه پیش نویس و دریافت اظهار نظر از متخصصان همکار و اعضای کمیته دستورالعمل بهسازی لرزه ای متن نهایی و آماده چاپ گردید.
این دستورالعمل به منظور ایجاد ابزاری عملی برای ارزیابی و بهسازی ساختمان های موجود تدوین شده است. انتظار می رود ساختمان هایی که بر اساس این دستورالعل بهسازی می شوند در هنگام وقوع زلزله عملکردی مطابق سطح مورد نظر داشته باشند. اما به هر حال انطباق مشخصات سازه و طرح بهسازی با این دستورالعمل نمی تواند متضمن سطح عملکرد مورد نظر باشد زیرا این دستورالعمل با استفاده از دانش مهندسی روز تدوین شده است و دانش مهندسی نیز به طور مستمر با افزایش اطلاعات و تجربیات بشر در حال پیشرفت است، به همین جهت می توان انتظار داشت که به تدریج با دقت بیشتری بتوان به سطح عملکرد مورد نظر رسید. روش های ارائه شده در این دستورالعمل برای بهسازی ساختمان های موجود است. استفاده از آئین نامه های طرح ساختمان در برابر زلزله برای طرح بهسازی مناسب نیست زیرا آئین نامه طرح ساختمان های جدید به گونه ای تنظیم شده اند که طراح را به طرح ساختمان منظم و شکل پذیر با استفاده از مصالح مرغوب تشویق می کنند. اما ساختمان های موجود معمولا دارای این مشخصات نیستند و نمی توانند با ضوابط آئین نامه طرح ساختمان های جدید منطبق باشند به همین جهت لازم است طرح بهسازی آنها با توجه به مشخصات واقعی ساختمان ، نقاط ضعف و استفاده از تمام ظرفیت اجزاء سازه انجام شود.
این دستورالعمل می تواند به عنوان یک روش ارزیابی و تعیین سطح عملکرد ساختمان های موجود به کار گرفته شود اما باید توجه شود که ارزیابی توسط این دستورالعمل پیچیده تر و سخت گیرانه تر از روش های دیگر است زیرا این دستورالعمل برای طرح بهسازی بر مبنای ارزیابی دقیق وضع موجود تنظیم شده است
برای استفاده صحیح از این دستورالعمل لازم است طراح آشنایی کافی با مهندسی زلزله ، مدل سازی و تحلیل غیر خطی سازه و تجربه طرح سازه ها را در برابر زلزله داشته باشد.
این دستورالعمل مستقل از میزان اهمیت ، نوع بهره برداری و تاریخچه ساختمان برای طرح بهسازی تمام ساختمان ها قابل استفاده است اما در مورد ساختمان های خاص مانند آثار تاریخی و … لازم است دیگر خوابط موجود و سیاست های کشوری نیز در نظر گرفته شود. این دستور العمل برای بهسازی اجزای سازه ای (تیرها، ستون ها و …) و اجزای غیر سازه ای (دیوارهای داخلی، سقف کاذب تجهیزات مکانیکی و برقی و لوله کشی و …) قابل استفاده است. اما با توجه به جمیع جوانب می توان با احتیاط و با انتشار دستورالعمل های خاص از آن برای بهسازی سازه های غیر ساختمانی مانند پایه های خطوط لوله ، دکل های انتقال نیرو و منابع هوایی آب و همچنین تجهیزات خاص و غیره نیز استفاده نمود
در این دستور العمل علاوه بر روشهای افزایش ظرفیت باربری و تغییر شکل اجزاء راهکارهای کاهش آثار زلزله نیز مانند کاستن بی نظمی و جرم ساختمان ، جداسازی لرزه ای و سیستم های جذب انرژی در نظر گرفته می شود.
طراحی ساختمانهای جدید و ارزیابی ساختمان هایی که فقط تحت بار تقلی و باد قرار دارند در محدوده کاربرد این دستورالعمل نمی باشد.
تصمیم گیری در مورد بهسازی یک ساختمان بر اساس ضوابط و سیاست های حاکم یا درخواست مالک ساختمان انجام می گردد.
سطوح عملکرد در این دستورالعمل بر حسب میزان ترک خوردگی یا خرابی اجزای سازه ای و غیر سازه ای تعریف می شوند تا انتخاب سطح عملکرد مناسب توسط طراح یا مالک ساختمان ساده شود اما باید توجه شود که روشهای ترمیم ساختمان های آسیب دیده از زلزله خارج از محدوده کاربرد این دستورالعمل می باشد لذا نباید خرابی ها و ترک خوردگی های ناشی از زلزله را شاخص سطح عملکرد ساختمان آسیب دیده موجود در نظر گرفت.
این نشریه تفسیر دستورالعمل بهسازی لرزه ای با عنوان حاوی نکاتی است که به ساختمان های موجود منظور رفع ابهام،تکمیل و یا تشریح مفاد نشریه شماره ۳۶۰ تهیه گردیده است.
فهرست مطالب نشریه شماره ۳۶۱
مقدمات بهسازی لرزه‌ای
مبانی و ملزومات
روشهای تحلیل
بهسازی در تراز پی ساختمان
بهسازی سازه‌های فولادی
بهسازی سازه‌های بتنی
بهسازی ساختمانهای مصالح بنایی و میان قاب‌های مصالح بنایی
سیستم جداساز لرزه‌ای و سیستم‌های غیرفعال اتلاف انرژی
بهسازی اجزای غیرسازه‌ای
